نقطه اوج در سال ۲۰۲۱
از سال ۲۰۱۳ و زمانی که آیلین لی اصطلاح تک‌شاخ را به دنیای سرمایه‌گذاری خطرپذیر آورد، اشتیاق و علاقه سرمایه‌گذاران به ورود به این شرکت‌های نوپا و خلاق بیشتر و به دنبال آن مسیر رسیدن استارت‌آپ‌ها به ارزش بیش از یک میلیارد دلاری هموارتر شد. به این ترتیب بود که این روند رشد در سال‌های بعد با شیبی نسبتا ملایم اما ماندگار ادامه پیدا کرد و در سال ۲۰۲۱ با جهش بزرگی روبه‌رو شد. بررسی‌های شرکت تحقیقات بازار و سرمایه‌گذاری Pitchbook نشان می‌دهد که در این سال تعداد تک‌شاخ‌های جدید جهان به ۶۲۶ استارت‌آپ رسید که در مجموع ارزشی برابر ۱.۶ تریلیون دلار داشتند.
اگرچه امروزه اصطلاح تک‌شاخ برای استارت‌آپ‌هایی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار رایج شده است، اما کارشناسان PitchBook معتقدند که باید تعریف دقیق‌تری از آن ارائه داد. به عقیده آنها تک‌شاخ شرکتی با پشتوانه سرمایه‌گذاری است که یک دور ارزش‌گذاری آن به یک میلیارد دلار یا بیشتر رسیده باشد. اگر شرکتی به خاطر عرضه عمومی سهام یا خریداری شدن توسط شرکتی دیگر، پشتوانه سرمایه‌گذاری نداشته باشد یا اگر ارزش‌گذاری آن به زیر آستانه یک میلیارد دلاری برسد، دیگر به عنوان تک‌شاخ شناخته نخواهد شد.
در انتظار افسانه دکاکورن و اژدها
احتمالا این سوال که چرا تک‌شاخ‌ها اهمیت دارند، بارها به ذهن بسیاری از ما خطور کرده باشد. پاسخ این سوال را باید در این موضوع جست‌وجو کرد که در فرآیند سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تعداد کمی از شرکت‌ها می‌توانند بیشترین بازگشت سرمایه را رقم بزنند و این پدیده به عنوان قانون قدرت شناخته می‌شود. در حقیقت تک‌شاخ‌ها در عمل نمونه کاملا مشهودی از قانون قدرت به حساب می‌آیند.
این آمار نشان می‌دهد که آمریکای شمالی با ۹۲۳ تک‌شاخ که مجموع ارزش آنها ۳٫۲ تریلیون دلار است، بیشترین تعداد تک‌شاخ‌های جهان را در اختیار دارد و بعد از آن آسیا با ۵۷۹ تک‌شاخ به مجموع ارزش ۲٫۱ تریلیون دلار قرار دارد. اروپا، آمریکای لاتین، استرالیا، خاورمیانه و آفریقا به ترتیب میزبان بیشترین تعداد استارت‌آپ‌های بیش از یک میلیارد دلاری جهان هستند. این بررسی‌ها نشان می‌دهند که تا ابتدای ماه مارس امسال ایالات‌متحده آمریکا با ۷۰۲ استارت‌آپ (۵۱٫۲ درصد) بیش از یک میلیارد دلاری، بیشترین تعداد تک‌شاخ را در میان دیگر کشورهای جهان دارد. بعد از آمریکا، چین با ۲۹۱ تک‌شاخ، هند با ۶۵ تک‌شاخ، انگلستان با ۴۹ تک‌شاخ و آلمان با ۲۵ تک‌شاخ در رده‌های بعدی فهرست کشورهایی با بیشترین تعداد تک‌شاخ در جهان قرار گرفته‌اند.
بر این اساس، بیشترین تعداد تک‌شاخ‌های جهان در حوزه فناوری اطلاعات فعال هستند که تعدادشان به ۸۶۳ تک‌شاخ با مجموع ارزش ۳٫۲ تریلیون دلار می‌رسد. محصولات و خدمات مصرفی با ۳۱۱ تک‌شاخ فعال به مجموع ارزش ۱٫۲ تریلیون دلار، بخش محبوب بعدی برای استارت‌آپ‌های یک میلیارد دلاری است. سپس بخش‌های محصولات و خدمات تجاری با ۲۱۱ تک‌شاخ به مجموع ارزش ۵۶۹٫۴ میلیارد دلار، بهداشت و درمان با ۲۰۸تک‌شاخ به مجموع ارزش ۵۳۹٫۲ میلیارد دلار، خدمات مالی با ۱۲۰ تک‌شاخ به مجموع ارزش ۴۳۲٫۷ میلیارد دلار، مواد و منابع با ۳۶ تک‌شاخ به مجموع ارزش ۷۳٫۵ میلیارد دلار و انرژی با ۳۲ تک‌شاخ به مجموع ارزش ۷۵٫۷ میلیارد دلار، به ترتیب پرطرفدارترین بخش‌های فعالیت تک‌شاخ‌های جهان به حساب می‌آیند. در حال حاضر بزرگ‌ترین تک‌شاخ‌های جهان از نظر ارزش بازار به ترتیب عبارتند از بایت‌دنس (ByteDance)، گروه آنت (Ant Group)، استرایپ (Stripe) و اسپیس‌ایکس (SpaceX).
از آنجا که گروه تک‌شاخ‌های برجسته بسیار بزرگ شده است، برخی کارشناسان استدلال می‌کنند که برای توصیف این دسته از تک‌شاخ‌ها نیاز به اصطلاحات جدیدی داریم. با این اوصاف است که برای توصیف استارت‌آپ‌هایی با ارزش بیش از ۱۰ میلیارد دلار از اصطلاح دکاکورن استفاده می‌شود. دن پریماک از شرکت آکسیوس که به شکل‌گیری و رواج اصطلاح تک‌شاخ کمک کرد، حالا اصطلاح اژدها را برای توصیف شرکت‌های خصوصی با ارزش ۱۲ میلیارد دلار یا بیشتر ابداع کرده است. با تمام اینها اما ارزش‌گذاری بزرگ‌ترین تک‌شاخ‌ها به خصوص نسبت به فراز و نشیب بازارهای سهام آسیب‌پذیر است. در مواجهه با فروش گروهی سهام شرکت‌های تکنولوژی در سال ۲۰۲۲، انتظار می‌رود بسیاری از ارزشمندترین استارت‌آپ‌های تکنولوژی حالا برای حفظ ارزش بازار خود یا افزایش آن ناچار باشند تلاش مضاعفی بکنند.
اگرچه این روزها تک‌شاخ‌ها هنوز هم چندان رایج نیستند، اما دیگر کمیاب نیستند. طبق بررسی‌های انجام شده توسط PitchBook، در سال ۲۰۲۱ حدود ۸ درصد از تمام شرکت‌هایی که در سراسر جهان موفق به دریافت سرمایه‌گذاری خطرپذیر شدند، ارزشی برابر یک میلیارد دلار یا بیشتر داشتند. این واقعیت که در حال حاضر بسیاری از دورهای تامین مالی شامل شرکت‌های میلیارد دلاری می‌شود، تا حدی به خاطر رشد اندازه صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر است. چندین سرمایه‌گذار مرحله آخر- که SoftBank مشهورترین آنهاست- استراتژی‌های سرمایه‌گذاری در حوزه تکنولوژی را تقریبا به شکل انحصاری و حول شرکت‌هایی با ارزش بازار بیش از یک میلیارد دلاری بنا کرده‌اند. با این حال، بعضی از این سرمایه‌گذاران به دنبال افزایش فضای رقابتی و با امید به ایجاد روابطی با تک‌شاخ‌های آینده، وارد معاملات سرمایه‌گذاری در مراحل اولیه می‌شوند.