تقابل تجاری بزرگی در راه است. تنشها بالاست و مثل موارد قبلی، برنامهریزان دولتی و مقامات محلی چین، در یک بخش آیندهدار بیش از حد ظرفیت سرمایهگذاری کردهاند. چشمانداز صنعتی اروپا، در طول سالها بارها به خاطر اینکه چین شرکتها و کارخانههای بیشتری نسبت به نیاز بازار تاسیس کرده، تغییر شکل داده است. در حالی که در گذشته، این تهدید متوجه کالاهای اساسی مثل فولاد بود، اخیرا چین در بخشهای پیشرفتهتری مثل توربینهای بادی یا انرژی خورشیدی که زمانی تحت سلطه شرکتهای اروپایی بود، به برتری رسیده است.
یکی دیگر از این بخشهای مهم خودرو است؛ صنعتی که نفوذ زیادی بر قلبها و مغزهای مردم دارد. چین بر خودروهای برقی که با باتری کار میکنند تمرکز کرده است. حتی بعد از ادغامهایی در این بخش، بیش از صد شرکت هنوز چنین خودروهایی تولید میکنند. چند برند در کلاس جهانی هستند که بیشتر آنها ارزانتر از رقبای غربیاند. شرکتهای چینی به واسطه ترکیبی از تخصیص یارانه و انتقال اجباری تکنولوژیهای خارجی، بر بازار تسلط پیدا کردند. البته سختکوشی و دوراندیشی آنها هم بیتاثیر نبود و توانستند از شرکتهای خارجی که به کندی تغییر میکنند، عبور کنند. این شرکتها، بسیار فراتر از تقاضای بازار چین، خودرو تولید میکنند.
برخی دولتهای اروپایی آماده روی آوردن به سیستم حمایت از فرآوردههای داخلی هستند. در ماه اکتبر، کمیسیون اروپا تحقیقاتی در مورد خودروهای برقی چینی شروع کرد تا ببیند آیا سازندگان این خودروها یارانههایی دریافت میکنند که قوانین تجاری بینالمللی را نقض کند و به شرکتهای اتحادیه اروپا آسیب بزند یا نه. این تحقیقات میتواند تعرفههای تنبیهی اعمال شده را بررسی کند که همین الان هم چین را عصبانی کرده است. خودروسازان آلمانی – که با وجود کمتر شدن سودشان، همچنان عملیات زیادی در چین انجام میدهند – نگران تلافی کردن چین هستند. خانم فون در لاین در یک سخنرانی، به سیاستمداران آلمانی پاسخ داده بود که اروپا با رقابتی ناپایدار مواجه است. او گفته بود: «در چین به وضوح ظرفیت مازاد وجود دارد که این ظرفیت مازاد، صادر خواهد شد. بهویژه اگر با یارانههای مستقیم و غیرمستقیم ایجاد شود. اگر اقتصاد چین دچار رکود شود و تقاضای داخلی آن بالا نرود، شرایط بدتر هم خواهد شد.»
در اوایل دسامبر، در اجتماعی خصوصی در سنگاپور، مقامات آمریکایی، چینی و اتحادیه اروپا به همراه دانشمندان اندیشکده «صندوق مارشال آلمان» و وزیر امور خارجه سوئد گرد هم آمدند. یکی از موضوعات مورد بحث، ظرفیت مازاد چین در تولید و پتانسیل این کشور برای مختل کردن تلاشهای اروپا در جهت «ریسکزدایی» روابط با چین بود.
وقتی از منظر اروپاییها نگاه کنیم، میتوانیم اهداف اتحادیه اروپا را به عنوان اضلاع یک مثلث در نظر بگیریم. یک ضلع این مثلث، تصمیم اتحادیه برای استقبال از تکنولوژیهای سبز با تولید حداقلی کربن است. ضلع دیگر، تمایل به پایان دادن به وابستگی مخرب به محصولات و نهادههای چینی است. و ضلع سوم، حفظ مشاغل صنعتی است. فعلا و در حال حاضر، اروپا نمیتواند همه اضلاع این مثلث را با هم داشته باشد.
اتحادیه اروپا میتواند با تمرکز بر محیط زیست از طریق واردات خودروهای برقی چینی و دیگر تکنولوژیهای پاک، هدف اول را اولویت قرار دهد. اما در این صورت، نگرانی در مورد مشاغل و کسبوکارهای از دست رفته، نادیده گرفته میشود. مقامات اروپایی نگرانند که میلیونها خودروی چینی ساخته شده با یارانه، هر سال در بازارهای منطقه به قیمت ارزان فروخته شوند، بهخصوص که تعرفههای گمرکی و قوانین دیگر، بازارهای آمریکا را به روی باتریهای چینی، میبندند. البته، حفاظت از مشاغل و کسبوکارهای اروپایی با جلوگیری از واردات وسایل نقلیه چینی، میتواند مشکل معکوسی را ایجاد کند: اروپا از هدف سبز شدن خود دور میشود. این حمایتگرایی از تولیدات داخلی میتواند به رانندهها هم آسیب بزند.
چالش بزرگتر به ضلع دوم مثلث مربوط میشود. چین مصمم است که اتحادیه اروپا را به زنجیرههای تامین خود وابسته نگه دارد. در واقع، در سال ۲۰۲۰ آقای شی این وابستگیها را «اقدام متقابل قدرتمند» برای کنترل کردن خارجیها نامید. از آن زمان، چین کنترلهای صادراتی بر مواد معدنی اساسی اعمال کرده است؛ مثل نوعی گرافیت دستساز که شرکتهای اروپایی برای ساخت باتریهای پیشرفته به آن نیاز دارند. اتحادیه اروپا میتواند از وابستگی به تکنولوژیهای چینی جلوگیری کند و در عین حال تلاش کند کارخانهها را در خانه فعال نگه دارد. اما مثلا بدون مواد معدنی چینی، همین کارخانهها نمیتوانند خودرو برقی یا باتری در مقیاس بالا تولید کنند و در نتیجه اروپا مجبور میشود یا از انقلاب کاهش تولید کربن چشمپوشی کند یا آن را به تعویق اندازد. بنابراین، در سالهای آینده، اروپا باید بین کره زمین، عدم وابستگی به چین و حفاظت از صنعت در داخل، یکی را انتخاب کند.
چین به نوبه خود، همچنان به سرمایهگذاری سنگین در تولید ادامه میدهد. مقامات چینی باور دارند که قدرت بازار کشور آنها و کنترلی که بر تکنولوژیهای پاک دارند، اروپا را مجبور به عقبنشینی کند. آنها امیدوارند که کمیسیون خانم فون در لاین، از سوی دولتهای کلیدی اتحادیه اروپا مورد حمایت قرار نگیرد. شاید حق با آنها باشد. اما اگر اشتباه کنند، باید منتظر یک جنگ تجاری باشیم.