کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور که در سخت‌ترین شرایط تن به کارهای پرخطر می‌دهند، به این امید که حداقل در مقابل به خطر انداختن جان و سلامتی خود می‌توانند زودتر بازنشست شوند، با قوانین مبهمی روبه‌رو شده‌اند که آینده شغلی آن‌ها را به مخاطره انداخته است.
به گزارش نوسان به نقل از اصفهان زیبا؛ کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور که در سخت‌ترین شرایط تن به کارهای پرخطر می‌دهند، به این امید که حداقل در مقابل به خطر انداختن جان و سلامتی خود می‌توانند زودتر بازنشست شوند، با قوانین مبهمی روبه‌رو شده‌اند که آینده شغلی آن‌ها را به مخاطره انداخته است.
اینکه عنوان کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور، کارگر ساده رد می‌شود و باوجود کار سخت آن‌ها نمی‌توانند زودتر بازنشست شوند، دغدغه اصلی و درددل مشترک کارگران مشاغل سخت است. بعضی‌هایشان ۵۰ سال را هم رد کرده‌اند؛ ولی هنوز بازنشسته نشده‌اند. می‌گویند در حقشان اجحاف شده و برخی سال‌ها کارفرما برایشان حق بیمه رد نکرده است، حق اعتراض‌کردن هم نداشته‌اند چون کارفرما اخراجشان می‌کرده است.
طبق آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور، در مشاغل گروه الف (یعنی مشاغلی که ماهیتا سخت و زیان‌آور نیستند) کارفرمایان ملزم به پاک کردن صفت سخت و زیان‌آوری از کارگاه خود هستند؛ اما از آنجا که بازرسی کار و تأمین اجتماعی، ضعیف عمل می‌کند، معمولا این اتفاق نمیافتد و کارگران مجبورند سال‌ها در همان شرایط زیان‌آور کار کنند.
البته این بند از آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان‌آور معمولا به صورت صوری و با همدستی کارفرمایان و مأموران آلاینده‌سنجی و با تمایل سازمان تأمین اجتماعی، به نفع کارفرمایان اجرا می‌شود. به عبارتی دیگر، کارفرمایان بسیاری با استفاده از این ماده قانونی، کارگاه را از صفت سخت و زیان‌آوری خارج می‌کنند، بی‌آنکه واقعا تغییری در شرایط کلی کارگاه ایجاد شده باشد. در چنین وضعیتی، کارگران بسیاری شغل سخت و زیان‌آور دارند اما از معافیت‌های شغل سخت و زیان‌آوری بهره‌مند نمی‌شوند.
برای رفع این مشکلات بخشنامه «اصلاح عناوین شغلی و تعیین دستمزد سوابق ناشی از کمیته‌های احتساب» ابلاغ شده و در آن خطاب به مدیران کل تأمین اجتماعی استان‌ها، «بررسی دقیق عناوین شغلی براساس ضوابط و مقررات کمیته‌های احتساب سوابق» و «تعیین دستمزد با استناد به مأخذ ریالی حق بیمه» الزام شده است؛ براین اساس، در جهت وحدت رویه با رأی صادره توسط دیوان عدالت، باید تمام درخواست‌ها و آرای صادره از هیئت‌های تشخیص و حل اختلاف در رابطه با اصلاح عناوین شغلی در لیست‌های پرداختی حق بیمه، مورد بازبینی و بررسی مجدد قرار بگیرند.
هم‌سویی منافع بین کارفرمایان و سازمان تأمین اجتماعی، بخش زیادی از کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور را از حقوق ارفاقی خود محروم کرده است. عنوان شغلی بسیاری از کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور ساده رد می‌شود و این نیز یکی از شایع‌ترین، علل محرومیت کارگران از بهره‌مندی از سنوات ارفاقی است. حال باید منتظر ماند و دید با ابلاغ بخشنامه جدید از سوی تأمین اجتماعی آیا گره کار کارگران باز می‌شود یا آن‌ها با دست‌اندازهای جدید مواجه شده و باید بازهم برای اثبات عناوین شغلی‌شان به دردسر بیفتند؟
دست‌اندازهای حقوقی امان کارگران را برید
نمایندگان کارگری اصفهان صدور این بخشنامه را به فال نیک می‌گیرند و معتقدند این بخشنامه به نوعی علاج واقعه قبل از وقوع است. دبیر اجرایی خانه کارگر استان اصفهان به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: کارگرانی که مشاغل سخت و زیان‌آور دارند، زمانی که برای بازنشستگی پیش از موعد مراجعه می‌کنند متوجه می‌شوند در لیست بیمه‌شان عنوان شغلی‌شان درج نشده است وقتی کارگر مدعی می‌شود که شغلش سخت و زیان آور بوده است و سازمان تأمین اجتماعی هم با مشاهده لیست بیمه متوجه می‌شود عنوان شغلی چیز دیگری به جز شغل سخت و زیان آور بوده است دردسرها شروع می‌شود و این مشکل باعث می‌شود کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور از حقوقشان محروم شوند؛ چون سازمان تأمین اجتماعی لیست دریافتی بیمه را ملاک قرار می‌دهد. حال در این شرایط کارگر باید به هیئت حل اختلاف مراجعه کند یا کارش به شکایت از دیوان می‌رسد این مراحل باعث می‌شود کارگران درگیر دست‌اندازهای حقوقی شوند.
اصلاح عناوین شغلی کارگران علاج واقعه قبل از وقوع
اصغر برشان بیان می‌کند: بخشنامه «اصلاح عناوین شغلی و تعیین دستمزد سوابق ناشی از کمیته‌های احتساب» برای جلوگیری از این چالش‌ها وضع شده است؛ درواقع این بخشنامه علاج واقعه قبل از وقوع است. با صدور این بخشنامه شعبات سازمان تأمین اجتماعی ملزم می‌شوند تا به طور حتم عناوین شغلی را قید کنند تا کارگران اگر شغل سخت و زیان‌آور دارند بتوانند به حقشان برسند.
این بخشنامه باعث تسهیل در فعالیت‌ها و جلوگیری از دعاوی بر سر لیست‌های بیمه کارگران می‌شود. برشان عنوان می‌کند: در این شرایط کارفرما ملزم می‌شود تا هنگامی که کارگر برای بازنشستگی پیش از موعد مراجعه می‌کند با اصلاح عناوین شغلی ۴ درصد حق بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور را محاسبه و تماما پرداخت کند؛ همچنین سازمان تأمین اجتماعی ممکن است با صدور این بخشنامه ۴ درصد اضافه‌تر برای حق بیمه مشاغل سخت و زیان آور را از کارفرما بگیرد.
کارگران مشاغل سخت ۱۰ سال اضافه‌تر کار می‌کردند
در این باره علیرضا امیرپور، کارشناس حوزه رفاه و تأمین اجتماعی نیز به «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: در قانون کار و تأمین اجتماعی کارگران مشاغل سخت و زیان آور با ۲۰ سال کار متوالی و ۲۵ سال کار متناوب می‌توانند بازنشسته شوند آیین نامه مرتبط نیز مشاغلی که سخت و زیان آور هستند را احصا کرده و عناوین سخت و زیان آور به طور دقیق مشخص شده‌اند مشکل اینجاست که کارفرمایان زیربار نمی‌روند عنوان شغلی دقیق را برای کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور رد کنند؛ چون اگر این کار را انجام دهند سهم کارفرما از حق بیمه بیشتر می‌شود و باید حق بیمه بیشتری پرداخت کنند به همین خاطر عناوین شغلی سخت و زیان‌آور را تحت عناوین مشاغل عادی رد می‌کنند تا حق بیمه بیشتر پرداخت نکنند.
امیرپور ادامه می‌دهد: کارگران مشاغل سخت که ۲۰ یا ۲۵ سال کار کرده‌اند وقتی به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه می‌کنند تا بازنشست شوند سازمان تأمین اجتماعی به آن‌ها اعلام می‌کند که عناوین شغلی‌تان با عنوان کارگر عادی رد شده است و به همین خاطر مشمول بازنشستگی پیش از موعد نمی‌شوید این مشکل باعث می‌شود کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور ۱۰ سال اضافه‌تر کار کنند تا بتوانند بازنشست شوند.
کارفرمای متخلف باید جریمه بدهد
این کارشناس حوزه رفاه و تأمین اجتماعی عنوان می‌کند: بخشنامه جدید سازمان تأمین اجتماعی باعنوان اصلاح عناوین شغلی و تعیین دستمزد سوابق ناشی از کمیته‌های احتساب مشاغل سخت را احصا کرده و براساس این بخشنامه اعلام شده است که تمامی کارگرانی که در این مشاغل کار می‌کنند واجد شرایط هستند که از این قانون استفاده کنند. او عنوان می‌کند: اگر کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور حین کار متوجه شوند کارفرما عناوین شغلی‌شان را عادی رد می‌کند می‌توانند به کارفرما اعتراض کنند تا اصلاح شود.
اگر کارفرما زیربار نرفت به ادارات کار و تأمین اجتماعی مراجعه کرده و شکایتشان را مطرح کنند تا رسیدگی شود و حق بیمه‌شان از سوی کارفرما به طور کامل پرداخت شود. درصورت صلاحدید جریمه رد نکردن حق بیمه مشاغل سخت نیز از کارفرما دریافت خواهد شد. این کارشناس حوزه رفاه و تأمین اجتماعی اذعان می‌کند: تمامی کارگران باید به سامانه تأمین اجتماعی مراجعه و سوابق بیمه، مقدار حق بیمه‌ای که کارفرما برایشان رد می‌کند و عنوان شغلی‌شان را مشاهده کنند.
اگر این موارد مغایرتی با وظایفی که انجام می‌دهند باشد این خسارت به بیمه شده حساب می‌شود؛ چون کارگر حقوق مستمری کمتری دریافت خواهد کرد. در این شرایط کارگران باید به کارفرما اعتراض کنند تا این موارد اصلاح شود؛ اگر اصلاح نشد می‌توانند به هیئت‌های حل اختلاف مراجعه کنند. اگر کارفرما درصورت اعتراض کارگر به این موارد آن‌ها را اخراج کنند، کارگر می‌تواند حکم بازگشت به کار را بگیرد.